مشکلات معیشتی مناطق مرزنشین و بی‌تدبیری مسئولین / یوسف دردیانی
توهرا – پس از نابسامانی بازار ارز و تصمیم دولت برای اجرایی کردن روند تصاعدی افزایش عوارض خروج از کشور، اولین ترکش های این انفجار به شهرهای مرزی کشور برخورد کرد. چند روزی است که در شهرهای ترک و کردنشین غرب کشور اعتراضاتی در این رابطه صورت گرفته که متاسفانه هیچ مسئولی جهت رسیدگی به این امر قدمي قاطع برنداشته است.
اين روزها مشکلات استانهای غربی کشور به خوبی رسانه‌ای شده و همه از اوضاع آنها باخبر هستند؛ لیکن در شرق و شمال شرق کشور نیز مشکلات مشابه ای وجود دارد که به دور از چشم رسانه ها روبه فراموشی است.
خبرگزاری دانشجویان ایران “ایسنا” در تاریخ 2 اردیبهشت‌ماه سال جاری از زبان احمد زمانیان رئیس هیات مدیره انجمن صنفی شرکتهای حمل و نقل بین المللی خراسان رضوی نوشته است ” نوسانات ارز باعث افزایش 20 تا 30 درصدی کرایه‌های حمل و نقل شده و این امر در صادرات و واردات تاثیر فراوانی دارد”.
این در حالی است که استاندار خراسان شمالی، حمایت از سیاست های ارزی دولت را وظیفه دستگاه‌های دولتی می داند و مردم را به این امر تشویق کرده و این حمایت را برای جلوگیری از ورود کالای قاچاق به کشور مفید دانسته، اما از سوی دیگر طرحی جامع و جایگزین برای اشتغال قانونی افرادی که از این راه امرار معاش می‌کردند ارائه نمی دهد.
خراسان شمالی با کشور ترکمنستان مرز جغرافیایی 301 کیلومتری داشته و قرار است جهت جلوگیری از ورود کالای قاچاق بازارچه ای به نام پرسه سو راه اندازی شود. اما سوال اینجاست که این بازارچه به چه تعداد از خانوارهای بومی منطقه ایجاد اشتغال خواهد نمود و از طرفی دیگر وضعیت اقتصادی بازارچه های مرزی استانهای همجوار هنوز نامشخص بوده و دچار مشکلات فراوانی هستند و این بازارچه نوپا چقدر می تواند با بازار اینچه برون و باجگیران رقابت کند.
آیا با جلوگیری از قاچاق کالاهایی که به صورت کم و چمدانی صورت میگیرد مشکلات تولید ملی و فروش کالای ایرانی و همچنین نوسانات حبابی بازار ارز به پایان میرسد؟ چرا کسی نمی تواند حرف از قاچاقچیان کانتینری و ترانزیتی که به صورت قانونی از گمرکهای کشور عبور می کنند بزند و جلوی اینگونه افراد گرفته شود نه مردمی که به نان شب محتاج هستند و این یک چمدان قاچاق کفاف چند روز از معیشت خانواده اش است.
استان گلستان و خراسان شمالی و رضوی همسایه های جنوبی کشور ترکمنستان که اکثر مبادلات تجاریشان با ایران است با مشکلات فراوانی روبرو هستند. شاید در این استان‌ها به خاطر سخت گیری های مرزی کشور ترکمنستان به مانند شهرهای کردنشین در مرز کشور عراق، مشکلات کولبری دیده نشود؛ اما تجارتهای چمدانی که از طریق مبادی گمرکی و به صورت گذر مرزی و گمرکی قانونی انجام می گرفته به دلیل اعمال روادید ویزایی سالهاست حالت نزولی داشته و آن تعداد از خانواده های مرزنشین که این کار را رها نکرده بودند و از این طریق امرار معاش می‌کردند پس از بالا رفتن قیمت ارز و مالیات خروج از کشور دچار مشکلات معیشتی شده اند.
در این خصوص سید ابراهیم حسینی، مدیر کل اداره گمرکات استان گلستان در جلسه‌ی کمیسیون مبارزه با قاچاق ارز و کالا در گفتگو با ایرنا گفته بود: “حدود 90 درصد مرزنشینان بخش داشلی گنبدکاووس از محل تجارت چمدانی که توسط اتباع ترکمنستان و ایران انجام می شود، کسب درآمد می کنند”.
از رونق افتادن بازارچه مرزی اینچه برون تاثیر فراوانی بر درآمد این منطقه گذاشته، این بازارچه دارای 250 غرفه است که با ادامه یافتن این گونه مشکلات دایر ماندن این غرفه ها در آینده بسیار سخت خواهد بود. بر اساس آمار اعلام شده توسط مدیر کل گمرکات گلستان، حجم تجارت چمدانی از گمرک اینچه برون گنبدکاووس در سال گذشته افزون بر 40 میلیارد ریال بوده که رقم ناچیزی در مقابل دیگر گمرکهای کشوری است.
شهرهای مرزی استان گلستان، خراسان شمالی و رضوی که اکثریت جمعیت آنها را ترکمنها تشکیل می دهند با از دست دادن این نوع شغل ها کاملا بیکار شده و از آنجایی كه در این مناطق امکان کشاورزی پر محصول وجود ندارد و نبود شهرکهای صنعتی که بتواند جایگزین شغلی برایشان باشد اقتصاد این خانوارها افت کرده و در نتيجه، آنها در سودای يافتن شغل و زندگی بهتر مجبور به مهاجرت و نقل مکان به شهرهای بزرگتر شده که این به نوبه خود مشکلات تازه ای هم برای این خانواده ها و هم برای جامعه شهری ایجاد می کند.
با وجود تمام این مشکلات، جدا از اینکه دولت ایران از تجارش حمایت لازم را به عمل نمی آورد و با اعمال قوانین ارزی و گمرکی برای آنها موانع جدیدی ایجاد می‌کند، کشور ترکمنستان هم تصمیمات سختگیرانه ای برای تجار ایرانی در نظر می گیرد و هر از چند گاهی محدودیت های وزنی برای ترانزیت ها در نظر میگیرد. بدین ترتیب روزانه تنها 8 کامیون می تواند از مرز باجگیران عبور نماید و این خود موجب کم شدن مراودات تجاری بین دو کشور شده و تاثیر فراوانی در بیکاری و معیشت خانواده های شهرهای مرزی دو کشور می شود.
چنانچه دولت ایران به این امر رسیدگی نکند با توجه به اتفاقات اخیر در استانهای غربی و قومیتی بودن هر دو نقطه از کشور که در نوع مشکلات موجود تشابهات زیادی بین این دو منطقه دیده می شود امکان سرایت اعتصابات شهرهای غرب کشور به شهرهای شمال شرق و شرق کشور نیز دور از انتظار نیست.
